De achternaam Posthumus


"Een halve wees is ook het kind dat na zijn vaders dood geboren wordt.

Zulk een kind noemden de Romeinen een postumus of postuma, al naar dat dit kind een knaapje was of een meiske.

De maagschapsnaam Postumus is zekerlik oorspronkelik gegeven aan zulk eenen nageborenen knaap."

 

Auteur gaat er vanuit dat de naam Postuma echter niet van zo'n meisje later op haar kinderen overging. Vermoedt dat het een quasi-latijnse vorm van Postma is. "Waarschijnlik is er verwarring onder al deze namen, door onverstand ontstaan en door verwisseling en verbastering van Oud-Friesch en Latyn, by toevallige overeenkomst in form en klank. Hoe het zy, ik kan geenen uitweg vinden uit den doolhof van deze geslachtsnamen"

 

 ---- uit: Winkler - 1885 ----

 

 

 Verplichte familienamen in 1811

De registers van familienamen in Nederland danken hun ontstaan aan de aanwezigheid van de Franse Keizer Napoleon Bonaparte in Nederland. Hij regeerde over de lage landen in de Franse Tijd, die duurde van 1795-1813. Bij het Keizerlijk Decreet van 18 augustus 1811 werden de inwoners van Nederland verplicht een vaste familienaam aan te nemen. De inwoners die al een familienaam gebruikten moesten deze ook vast laten leggen. Elk gezinshoofd moest de gekozen naam op het gemeentehuis laten registreren. Vooral voor de mensen in het noorden en oosten van het land, waar veel mensen nog geen familienaam gebruikten, betekende dit een grote verandering. Men maakte hier vooral gebruik van ‘patronymica, zogenaamde ‘vaders namen’. Het kind kreeg dan het achtervoegsel dat naar de vader verwees. In mijn geval zou ik in die tijd door het leven zijn gegaan als Jan Everts of Jan Evertsz(oon). 
 
Ook al omdat een groot deel van de bevolking niet kon lezen en schrijven en er ook nog geen landelijke spellingsregels bestonden, zijn veel namen verkeerd in de akten genoteerd. Zo komen in één en dezelfde familie soms meerdere varianten van dezelfde achternaam voor. Ook na 1811 zijn familienamen nog regelmatig veranderd, vooral in spelling. Daarbij komt nog dat ook de ambtenaar vaak een andere spelling gebruikte dan de persoon die de naam liet registreren. 
 
Ook in onze familie ging het wel eens mis. Zo ondertekende Hinne Posthumus op 4 January 1818 zijn inschrijvingsformulier voor de Nationale Militie in 1817 met Hinne Gerbens Posthuma. En de naam van Dina Hinnes Posthumus werd "verkeerdelijk genaamd Dina Hinnes Postma" in de huwelijksakte van haar zuster in 1862.